,,Ateński ideał wychowania fizycznego''

histurion.pl

       
Sport odgrywał ogromną rolę w życiu starożytnych Greków. Narodził się
w kręgach greckiej arystokracji, był wyrazem ich statusu społecznego, odróżniał od pozostałych obywateli. Arystokrata uważał pracę za rzecz hańbiącą, sport natomiast przysparzał mu prestiżu.

      Sława, którą zyskiwali sportowcy – zwycięzcy otrzymywała rangę nie niższą niż wyczyny wojenne. Towarzyszyło temu głębokie przekonanie, że sprawność fizyczna zakłada osiągnięcie wewnętrznej doskonałości. Człowiek winien mieć rozwinięte harmonijnie i ciało, i umysł. Cechą znamienną sportu greckiego
był jego silny związek z religią.


        Wszystkie zawody (agony) odbywały się w ramach świąt ku czci bogów, zawodnicy ofiarowywali bogom swój trud, zwycięstwo w ich przekonaniu było nie tylko wynikiem sprawności, ale i darem bożym.
Z czasem igrzyska otwierały i zamykały ceremonie ofiarne. Sport stał się, szybko w Grecji własnością ogółu i wszedł do kanonu wykształcenia młodego Greka.

      Jeszcze w VII w. p.n.e. wychowanie ateńskie było podobne do spartańskiego, dominowały ćwiczenia wojskowe i kształtowanie cnót żołnierskich. Stopniowo jednak Ateńczycy stworzyli ideał wszechstronności rozwoju określany mianem kalokagathia, od słów greckich kalos – piękny i agathos – dobry. Wychowanie fizyczne ateńskie miało kształcić ludzi pięknych i dobrych. 

      Pojęcie piękna oznaczało sprawność fizyczną, wysportowanie, harmonię budowy ciała.
Pojęcie dobra wiązano z cechami moralnymi i umysłowymi: dobry był ten czyje postępowanie było zgodne
z przyjętymi zasadami, kto odznaczał się wysoką kulturą moralną, umysłową i artystyczną. Kalokagathia była ideałem przyświecającym wychowaniu całej wolnej młodzieży ateńskiej.

img.webme.com

 Można przyjąć, że rozkwit szkolnictwa w Atenach rozpoczął się w V w. p.n.e., wówczas to nakazano by wszyscy chłopcy uczyli się pisania
i pływania, by każda szkoła była otwarta od wschodu do zachodu słońca i aby każdy uczeń miał własnego pedagoga, czyli niewolnika, który nosił zanim przybory szkolne i odprowadzał go do szkoły.

      W Atenach do 7 roku życia dzieci pozostawały pod opieką w rodzinnym domu. W okresie od 8 do 14 roku życia pobierały naukę
u prywatnych nauczycieli, zwanych gramatykami lub lutnistami. Uczyły się czytania, pisania, rachunków, przyswajały na pamięć urywki z utworów poetyckich, uczyły się historii – opierając się na Iliadzie
i Odysei. W Atenach nie było szkół publicznych – szkoły stanowiły własność nauczycieli. Nauka odbywała się indywidualnie, nauczyciel prowadził lekcje z jednym tylko wychowankiem, następny czekał na swoją kolej.

      Kiedy młody Ateńczyk kończył 14 rok życia ster jego wychowania i kształcenia przejmował nauczyciel gimnastyki- paidotryba, a gimnastyka stawała się dominującym przedmiotem, spychając na plan dalszy poezje i grę na lutni. Ćwiczenia gimnastyczne odbywały się na boiskach sportowych nazywanych palestrami.

      Dużą wagę przywiązywano do ogólnego usprawnienia fizycznego, szczególnie w ramach tak zwanego pięcioboju, który obejmował biegi, skoki, rzut dyskiem, rzut dzidą (oszczepem) i zapasy. Ćwiczono zazwyczaj nago a ćwiczeniom towarzyszył rytm muzyki wygrywanej na flecie. W palestrach przygotowywano również młodzież do życia publicznego, wdrażano do obowiązków społecznych.
   
       Wyższy program,  
od 16 roku życia, realizowano w gimnazjonach. Najpierw były to zwykłe place do ćwiczeń sportowych, potem całe kompleksy rekreacyjno-sportowe z boiskami, salami do ćwiczeń i gier, bieżnią i palestrą, – czyli salą zapasów. W gimnazjonach znajdowały się także pomieszczenia portyki – w których można było podyskutować na tematy filozoficzne i polityczne, wysłuchać wykładu, podziwiać popisy mówców
lub po prostu przyglądać się rywalizacji ćwiczących.

      Od IV w. p.n.e gimnazjony stały się nieodłącznym elementem każdego miasta. Organizowane przez państwo i zarządzane przez specjalnego urzędnika, były one dostępne dla wszystkich wolnych obywateli miasta oraz czynne od wschodu do zachodu słońca. Ćwiczący byli podzieleni na grupy wiekowe i mieli wyznaczony czas na treningi. W ten sposób realizował się ideał greckiego wychowania w wydaniu ateńskim, zakładający równomierny rozwój ducha i ciała. Gimnazjony stały się, podobnie jak igrzyska olimpijskie, nieodzownym atrybutem kultury greckiej.

      Od 18 roku życia młodzież miasta Aten odbywała tzw. Efebię – rodzaj służby wojskowej, połączonej
z wychowaniem obywatelskim. Efebia była dobrowolna, ale jej ukończenie było wysoko cenione
i traktowane jako podstawowy obowiązek obywatelski młodych Ateńczyków. W ramach efebii młodzież uprawiała musztrę wojskową, jazdę konną, żeglarstwo, uczyła się posługiwania bronią.

      Dziewczęta w systemie ateńskim do 7 roku życia przebywały pod opieka matki. Po ukończeniu tego wieku w bogatych rodzinach były uczone w domach. Szkół dla dziewcząt w Atenach nie było, nie nakładano na nie również obowiązku uczestniczenia w wychowaniu fizycznym, nie mogły brać także udziału w Igrzyskach Olimpijskich.

torm.pl

      Głównym celem wychowania ateńskiego było przygotowanie chłopców do udziału w życiu społecznym i obywatelskim narodu. Dlatego duży nacisk kładziono w nim na przygotowanie do udziału
w różnych dziedzinach życia publicznego, do opanowania historii
i zasad moralnych, do rozbudzenia uczuć patriotycznychoraz
do przysposobienia wojskowego i udziału w Igrzyskach Olimpijskich.

      Mimo, że opinia publiczna oraz władze ateńskie bardziej ceniły wychowanie fizyczno-wojskowe
i otaczały je staranniejszą opieką niż kształcenie umysłowe, to można jednak powiedzieć, że Ateny troszczyły się także o harmonijny rozwój umysłu, charakteru i ciała. Ustalony w Atenach program wychowawczy obejmował, więc wszystkie dziedziny działalności ludzkiej z wyjątkiem pracy fizycznej, którą bogatszy Ateńczyk, składał wyłącznie na barki niewolników, uważając ją za niegodną wolnego człowieka.

Autor: Lukass
Źródło: www.artelis.pl